Ажилгүйдэл бол аж амьдралаа алдахын үүд болсон айхтар том гамшиг юм. Цар тахлын улмаас орон даяар хөл хорио тогтож, том бага бизнесүүд шил дараалан зогссоноор олон арван сая хүн ажилгүйчүүдийн эгнээнд шилжжээ. Одоогийн байдлаар Америкт 36.5 сая хүн ажилгүйдлийн тэтгэлэг хүссэн өргөдлөө өгсөн байна. Хүсэлтээ гаргаж чадахгүй, бас амжаагүй яваа олон сая хүн цаана нь бий. 330 сая хүний 170 сая нь ажилладаг гэсэн тул тэдний 20% нь тэтгэлэг хүсээд, ажилгүй сууж байна. Ниргэсэн дээр нь нэрмээс болж, тэр 33.5 саяас 27 сая нь эрүүл мэндийн даатгалаа алджээ. Америкт маш өндөр үнэтэй эрүүл мэндийн даатгалын бараг гуравны хоёрыг ажил олгосон пүүс компани даадаг нэг сонин нийгмийн тогтолцоотой билээ. Миний сард төлөх эрүүл мэндийн даатгал нь 850$ байлаа гэхэд өөр дээрээ эхнэр хүүхдээ нэмж оруулаад, гэр бүлийн даатгал 2550$ болох агаад түүний зөвхөн 850$-ыг би өөрөө, 1700$-ыг манай компани төлнө гэсэн үг. Үүнийг цалингаас илүү ашиг (benefit) гэж үздэг. Тэгэхээр ажил төрлөө алдахаар энэхүү ашиг давхар алга болно. Ажилгүй л болвол эрүүл мэндийн даатгал 60 хоногийн дараа хаагдчихна. Энэ хооронд ажилгүй болсон хүн арга замаа хайх хэрэгтэй. Ажилгүй болсон хүн Кобра хэмээх даатгалд өргөдөл бөглөх боломжтой боловч үнэтэй тул тэр болгон энэ даатгалыг авч чаддаггүй. Цар тахлын энэ бэрх үед 2 сарын дотор шинэ ажил олох тийм амар биш. Тэгэхээр ажилгүй л бол эрүүл мэндийн даатгалгүй болох эрсдэл үүснэ. 2 сараас дээш ажилгүй байх тохиолдолд Медикал хэмээх эрүүл мэндийн даатгалд өргөдөл бөглөж болдог боловч цар тахлын энэ мөчид нөхцөл байдал хэрхэн өөрчлөгдөж буйг мэдэхгүй байна. Манай мужид бол 65-аас дээш насны бичиг баримтгүй хүмүүс Медикал авах боломжтой боллоо гэсэн.

Оройн мэнд. Шөнийн мэнд.

Өнгөрсөн хагас сайнд нийт дэлхийн хэмжээнд вирусын халдварын тоо 4 сая хүрлээ. 4/27-д 3 сая. 4/15-д 2 сая хүрсэн. Тест шинжилгээ өгөх боломж сайжрах тутам үүнийг дагаад халдварын тоо улам нэмэгдэнэ. Тэгэхээр тест ховор байх тусмаа улсуудыг бага халдвартай харагдуулна тиймээ?

Шинэ халдварын тоо баруун Европид багасч, харин зүүн Европ, Африк, Зүүн өмнөд Ази, газар дундын тэнгисийн зүүн хэсгээр нэмэгдэж байна.

Цагаан ордны хэд маань тоглоомчгүй гэрийн хорионд орчихжээ. Учир нь 2 ч туслах ажилтан нь корона вирусын халдвартай гарсан ажээ. Даана ч нэг цагаачийг цагаа, цагаан морийг ногоо хатгана гэдэг шиг эз нь хатгаад эрэлхэг царайлаад, маск ч үгүй, бүр буудуулах гэж буй дүлий ятуун сүрэг шиг нэг дороо овоороод байсан юм аа. Нүдэнд үл үзэгдэх корона вирус бол шувууны бууны хорголжин сумнаас илүү онч мэргэн тусгалтай байж таарна. Барууны төр засгийнхан хоорондын зайгаа бариад, манай эрүүл мэндийн яамныхан маскаа тогтмол зүүгээд, ард түмэндээ үлгэр жишээ харагдаж байхад цагаан ордныхон үнэн хэнэггүй, тэнэг эго-той, ямар ч үлгэр дуурайлгүй шавалдаад байсны гор юм. Гэм нь урдаа гэмшил нь хойноо гэдэг болохоор одоо яах вэ, хурдан 14 хоног нь дуусах байлгүй дээ.

Өдөр хоног өнгөрөх нь бараг гэрлийн хурдаар л гялалзаж, нэг л мэдэхэд долоо хоног дундаа орчихлоо. Машиндаа элдэв үйлчилгээ хийлгэх хооронд түр зээлдүүлсэн шинэ тэргийг унаж, замын уртыг урамтайхан эвхэж хэд хонолоо. Цагийн байдал улам л ороо бусгаа болж, олон асуудал хуурай өвсөнд авалцсан түймэр мэт хаа сайгүй дэгдсээр байна. Хяналтаа сулруулсан Хятадын Ухань хотноо цар тахал буцаж ирээд, 11 сая хүнээ шинжилгээнд оруулах болжээ. Хоригоо цуцалсан Солонгост шөнийн цэнгээний газраас корона вирус дэгдэж, бас л дээр дооргүй сандарцгаажээ. Орос орон халдварын тоогоороо дэлхийд 2-т буюу Америкийн дараа жагсах болов. Америкийн халдвар судлалын гол эксперт Антони Фаучи эмч алсын зайнаас Конгрессод байцаагдахдаа "Эдийн засгаа эрт нээх нь эрсдэл дагуулна. Урьдаар бэлтгэл сайн хангах хэрэгтэй" гэж үнэн үгээ өчив. Оосор бүчгүй энэ орчлонд Америкийн ихэс дээдэс яахаа шийдэх л үлдэв.

Өглөөнөөс ажил оволзсоор сая жаахан намжлаа. Манай үүгээр манан будантай, бороо солонготой бор өдрүүд үргэлжилж байна. Цар тахлын хорио сулрах чимээнээр зам дээр гарах машины тоо илт олшров. Гэхдээ нэг их айхтар түгжирч барьсан юмгүй, урьдын адил сүлжилдэн давхилдсаар л байна. Хурдны замд раажав хүүгээс сонсох бүрт ойрын мэдээг онц сайн, холын мэдээг барин тавин ярьж өгч л байна. Мужийн захирагч маань маск, хамгаалалтын хувцсыг санаа зовохооргүй хэмжээнд нөөцөлж авах гэж хичээн ажиллаж буй боловч сайны хажуугаар саар зүйл уралдан орж ирсээр байгаа ажээ. Ашиг хонжоо хайсан зарим нөхөд шахаа хийх гэж оролдоод, шалгаж үзэхэд булзаарч зугтсан хэрэг гарчээ. "Ард түмний татварын мөнгийг ашиг өгөөжтэй зарах нь миний үүрэг" гэж Гэйвн Ньюсом захирагч ам бардам хэлэв. Ингэж бодож, ажиллаж чадаж буй нь агуу юм аа. Улаанбаатар хотын дарга маань усан оргилуур барина гээд тас гүрийчихэж байсан даа. Эрх ашгийн зөрчилтэй хүн байна гэж түүнийг би л лав ойлгосон шүү.

Өнөөдөр Америкт ээж нарын баярын өдөр. Монголын сайхан ээж нартаа энэ сайхан баярын мэнд хүргэе! Тэнгэрт одсон ээж, буурай хоёртоо баярлаж, бас дурсаж сууна даа. Манай мужид гэрийн хорио арай суларч, хөлтэй нь хөлхөж, хөлгүй нь мөлхөх нь халаг л байна. Хадам аав, ээж хоёр маань энэ этгээдэд гацсан тул салхинд гаргахаар далайн хөвөөгөөр давхиж, буцах замдаа Стэнфордын их сургуулиар буугаад мордлоо. Хүн хар бол ёстой сайхан задгай бэлчиж байна аа. Зай барьж буй юм алга. Амны хаалт зүүсэн хүн ч алга. Сураагүй юмыг сургана гэдэг нөгөө дургүй ламыг дарж байж сахил хүртээв гэдэгтэй адил буй за. Хаана ч очсон нийтийн бие засах газар хаалттай байна. Цар тахлаас хамгаалж буй янз нь бололтой. Стэнфорд ороход зөвхөн ажилчид, гэр бүлийнхэнд нь үйлчилж байна. Нэртэй газрын хүмүүс нимгэн сэтгэлтэй болж, үнэн дүрдээ орсныг нэг их гайхсангүй, болдог юм болдгоороо мэт бодож явлаа. Хүний харьцаа хүйтэн төмөр шиг болж буйд сэтгэл санааны бэлтгэлтэй болчихсон байна.