Индианагийн их сургуулийн дэргэдэх Монгол нийгэмлэгийн 2022 оны ээлжит хуралдаан энэ оны 10 сарын 20 - 22-ны өдрүүдэд Блүүмингтон хотноо Индианагийн их сургууль дээр болно. Хурлын хэд, хэдэн салбар хуралдаанд Профессор Gyorgy Kara (бидний нэрлэдгээр Хар Дорж Багш)- ийн эрдэм шинжилгээ судалгааны өвийн үнэ, цэнэ, ач холбогдолд зориулсан хамтран зүтгэгчид, шавь нар, эрдэмтэд, судлаачдын илтгэл, дурсамж багтжээ.

“Эрдэмийн ээж” Болороо хэмээн сүүлийн үед хойд Америкт төдийгүй дэлхийн өнцөг булан бүрт танигдаад байгаа Ж.Болормаатай шөнө дөл өнгөртөл хууч хөөрлөө. Эрдэм хүү олон төрлийн тэмцээн уралдаанд амжилттай оролцож буйгийн зэрэгцээ, 2021 онд АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шилдэг сурагчийн шагнал хүртсэн юм.

Олон сувгаар ярилцлага нь гарсан тул, олон зүйлийг давхцуулж нуршихгүйгээр энэ бүсгүйн хөрөг зураглалыг гаргах гэж оролдов.

БИД БАГШИЙН ДЭЭДИЙНХЭН

Монголд маань Монгол улсад боловсролын тогтолцоо бий болсны 100(!) жил, Монгол улсын Боловсролын их сургууль байгуулагдсаны 70 жилийн ой тэмдэглэх ажил, бүтээл өрнөж байгаа юм билээ. Тийм болохоор манай Хойт Америкийн Цахим өртөөний МАНАЙХАН баг Монгол улсын Боловсролын их сургууль төгсөөд Америкийн Нэгдсэн улсад ажиллаж, аж төрөн суугаа сургууль нэгтнүүдтэй цуврал яриа, хэлэлцүүлэг өрнүүлэн оюутан ахуй цаг, тэр цагийн сургуулийн, сургалтын сонин сайхнаас уншигчидтайгаа хуваалцахаар шийдсэн. Энэ удаа УБДС-ийн Физик математикийн факультетын Математик мэдээлэл зүйн ангийн1994 оны төгсөгч, Америкийн Колумбиа хотод оршин суугаа НАМНАНСҮРЭНГИЙН БААСАНДОРЖтой хүүрнэснээ толилуулъя.

Манай Хойт Америкийн цахим өртөө ТББ “МАНАЙХАН” сайт ажиллуулж, америк газар аж төрөн суугаа монголчуудаа бодитой мэдээ, мэдээллээр хангах, монголчуудынхаа хүй элгэнийг чадварлаг, хүчирхэг байхад цучил нэмэх бодол агуулж, ажилладаг. Бид олон хүний номын ертөнц рүү өнгийж, тэдний ном унших арга, зүтгэлийг нийтэд хүргэдэг билээ. Энэ удаад хөрш хотынхоо суугуул хүн Викторын Пагвыг урьж байна.

Сайн байна уу? Сайхан шинэлэв үү? Бид хоёр Токиогийн олимпын үеэр Индианагийн их сургуулийн усанд сэлэлтийн багийн амжилтыг сахиж суухдаа өөрөөс нь чамгүй олон сонин, содон мэдээ авахын зэрэгцээ танай хөвгүүд усанд сэлэлтээр нэлээд амжилттай хичээллэж байгааг мэдэж билээ. Түүнээс хойш тэдний амжилтын мэдээ бүрийг анхааран уншдаг даа. Хөвгүүдийнхээ сүүлийн амжилтаас дурдах уу? Танай хүүхдүүд усан спортоор хичээллэхэд таны нөлөө их байсан уу? Таныг спортод элдэвтэй гэж сонсож байсан юм байна.

Хойт америкийн Цахим өртөөний "Манайхан" сайтын Номын өргөөнд өнөөдөр Канад улсад суугаа, доктор Цэрэндагвын Наранцэцэг уригдан оролцож байна.

Сайн байна уу? Сайхан зусаж байна уу? Танай Канадаар цагийн байдал тайван байна уу? Өөрийг чинь манай Удирдлагын академид докторын зэрэг хамгаалснаас хойш хэсэг холбоо тасарснаа хоёр жилийн өмнөөс сураг ажгаа гарган харилцаж, ном мэдээлэл солилцож байгаа билээ. Канадын монголчууд гэхээр нүүр номын ALL MONGOLS бүлэг, Америкийн нэрт эрдэмтэн Ж. Kуртины "Монголчуудын түүх" бүтээлийг орчуулан хэвлүүлсэн тухай санаанд эхэлж буудаг. Эндээс хоёулаа яриагаа эхлэх үү?

Сайн байна уу? Сайхан зусаж байна уу? Хойт америкийн Цахим өртөөний "Манайхан" сайтад зочилж, номын агуулга, амьдралд гийх цацраг, номтой холбогдсон түүхээ хүүрнэхээр зөвшөөрсөнд талархаж байна. Баруун эргийн монголчууд өөрийн чинь нэр гарахлаар "Монгол номын сангийн Ган-Энхбаяр эгч" гэсэн тодотгол нэмэх юм билээ. Ингэх болсны учрыг хуваалцана уу. Монгол номын сан байгуулах санаа хэрхэн төрж, бодит биеллээ олсон бэ? Анх 150 монгол номтой байсан гэл үү? Одоо хэчнээн номтой болоод байна? Үйлчлүүлэгч олонтой юу?

Коронавирусийг тойрсон олон төрлийн судалгаа шинжилгээ салбар бүрт эрчимтэй хийгдэж байна. Өнөөдрийн байдлаар хоол хүнсээр дамжин ковид19 өвчлөл халдварласан тохиолдол байхгүй. Энэ тухай Rutgers University in New Brunswick, N.J. Хоол хүнс судлалын тэнхим, Профессор Ph.D. Донолд Шафнер мэдэгджээ.

Хоол хүнсээ нэг дор ахиухан базааж, гэрээс гаралгүй, халдвар тархалтыг намжаахад иргэн бүр чармайж буй. Хүнсний ногоо, жимс, жимсгэнэ амархан мууддаг тул 10 хоногтоо нэг
удаа худалдан авалт хийхээр дэлгүүр гарах шаардлагатай нүүр тулж байгаа нь цөөнгүй. Энэ л жишгээр өнөөдөр амны хаалтаа зүүгээд Костко, Валлмарт зэрэг дэлгүүрээр ороод
гарлаа. Ногоо жимс, талх, мах, сүү, өндөг хангалттай байна. Нүдний гэм болсон ариун цэврийн цаас, гурил будаа хүртэл лангуу дүүргэжээ./Оклахома муж/ Хүмүүс хоол хүснээ
цуглуулахдаа халдвар авахгүйг хичээж, зарим нэг нь амны хаалт зүүн, хоёр метрийн зай баримталж байгаа нь илт. Титэмт вирусээс болгоомжилж буй шигээ сагсанд хийж буй
хоол хүнсэнд агуулагдах химийн элдэв хорт бодисоос хэр зэрэг болгоомжилж буй бол...

Хойд Америкийн Цахим Өртөө ашгийн бус байгууллага ( цаашид товчлон ТУНА) ахлах сургуулийн төгсөх ангийн сурагчдад зориулсан тэтгэлэгт хөтөлбөрөө дахин зарлаж байна. ТУНА тэтгэлэгт АНУ, Канад улсуудын ахлах сургуулийн төгсөх ангид суралцаж байгаа, магадлан итгэмжлэгдсэн ( accredited) коллежийн 4 жилийн бакалавр зэргийн сургалт болон цэргийн академиудад элсэн орохоор бэлтгэж буй монгол сурагчид өрсөлдөх боломжтой. Тэтгэлэг нь шашин шүтлэг, арьс өнгө, хүйс, бэлгийн чиг хандлага, хөгжлийн бэрхшээл, төрсөн газар, иргэншил зэргээс үл хамааран Хойд Америкийн бүс нутагт амьдарч, суралцаж буй бүх монгол хүүхдүүдэд нээлттэй.

Хойд Америкийн Цахим Өртөө ашгийн бус байгууллага ( цаашид товчлон ТУНА) ахлах сургуулийн төгсөх ангийн сурагчдад зориулсан тэтгэлэгт хөтөлбөрөө дахин зарлаж байна. ТУНА тэтгэлэгт АНУ, Канад улсуудын ахлах сургуулийн төгсөх ангид суралцаж байгаа, магадлан итгэмжлэгдсэн ( accredited) коллежийн 4 жилийн бакалавр зэргийн сургалт болон цэргийн академиудад элсэн орохоор бэлтгэж буй монгол сурагчид өрсөлдөх боломжтой. Тэтгэлэг нь шашин шүтлэг, арьс өнгө, хүйс, бэлгийн чиг хандлага, хөгжлийн бэрхшээл, төрсөн газар, иргэншил зэргээс үл хамааран Хойд Америкийн бүс нутагт амьдарч, суралцаж буй бүх монгол хүүхдүүдэд нээлттэй.

ТУНА тэтгэлэгийн 2021 ялагч, The University of Illinois at Urbana-Champaign сургуульд Bioengineering чиглэлээр суралцаж буй Батцогтын Тамиртай цахимаар холбогдлоо.

Насандаа баймгүй ухаалаг, даруухан хэрнээ, өөртөө итгэлтэй, хүн төрөлхтөнд өөрийн чадах математикаар дамжуулан туслах их мөрөөдлийг багаасаа тээсээр, өдгөө биомедийн чиглэлээр чурч, мөрөөдөлдөө алхам алхмаар ойртсоор буй энэ хүүтэй ярилцахад сэтгэл амарч, хойч үед минь ийм бодолтой, зөв амьдарч яваа залуус олон байвал хорвоо дэлхий амар амгалан байх нь гэсэн сайхан бодол дүүрч, өдөржингөө цар тахал, дэлхийн дулаарал ч байхгүй болчихсон юм шиг инээмсэглэл өөрийн эрхгүй төрж байлаа. Тамиртаа баярлалаа.